Compostela, 23 de xuño de 2020.- A praza de Mazarelos de Compostela, onde Carvalho Calero impartiu aulas como primeiro catedrático de lingua galega da universidade galega, acolleu esta mañá a presentación da Proposta de bases para a normalización do galego no ensino en Galiza realizada de xeito conxunto pola Mesa pola Normalización e movementos de renovación pedagóxica, ANPAS e organizacións sindicais.

“O 1 de agosto de 2020 remata o prazo indicado polo Consello de Europa para que a Xunta de Galiza informe de que medidas se van tomar para garantir o cumprimento da Carta Europea das linguas”, recordou na presentación o presidente da Mesa, Marcos Maceira. “Este aviso chega despois dunha década de mobilizacións da sociedade galega contra o mal chamado decreto de plurilingüísmo, que impide garantir a capacidade de uso do galego, como mostran todos os estudos sociolóxicos”, sentenciou. O último estudo do IGE indicaba que 1 de cada 4 menores de 15 anos son incapaces de falaren galego. “O ensino non serve para contrarrestar a limitada presenza do galego na sociedade”, lamenta Maceira, “e mesmo reproduce a situación, como se puido comprobar na crise sanitaria coa moi reducida existencia de materiais didácticos en galego”.

O documento presentado esta mañá, que se pode consultar na rede, propón un modelo de sistema educativo no que o galego sexa a lingua vehicular e de aprendizaxe, dentro do máximo que estabelece o marco legal. Ten en conta aspectos básicos como a formación do profesorado e do persoal do centro e a implicación de familias e alumnado nun proceso ao que ninguén pode ficar alleo. Esta implicación concrétase na participación da comunidade educativa tanto nas equipas de normalización como na súa actividade. Suxírese tamén, tendo en conta o contexto sociolingüístico, un periodo de transición durante o cal se partirá dun mínimo do 50% para ir incrementando a presenza da lingua galega como vehicular e de aprendizaxe.

Coa súa Proposta de normalización do galego no ensino en Galiza, A Mesa, movementos de renovación pedagóxica, ANPAS e organizacións sindicais queren garantir o ensino en galego e dunha perspectiva galega que, ao tempo, contribúa a mudar a situación na sociedade. O documento, que recolle achegas de todas as organizacións asinantes e que conta cun amplo acordo, será presentado nos próximos días ás organizacións políticas e organizacións sociais, “para extender o apoio a unha proposta de extrema necesidade para o futuro de Galiza e do galego”. O presidente da Mesa agradeceu ás entidades asinantes e ás que finalmente decidiron esperar para confirmar o apoio, a súa disposición a traballar conxuntamente, “pondo a lingua por riba das lexítimas diferenzas”. “Despois de 10 anos o Decreto contra o galego chega ao seu fin. Damos un grande paso cunha proposta colectiva que sae da propia sociedade e da comunidade educativa, á que, estamos certos, se sumarán máis entidades do ámbito educativo. Traballaremos desde hoxe para que a aplique o goberno que saia das urnas o 12 de xullo, comezando por presentarlla aos partidos que concorren”.  

Participaron na presentación Marcos Maceira, A Mesa pola Normalización Lingüística; Lucía Barreiro, Asociación Socio-Pedagóxica Galega (AS-PG); Santiago Quiroga, Nova Escola Galega (NEG); Fernando Lacaci, Confederación de Anpas Galegas; Xesús Bermello, Confederación Intersindical Galega – ensino (CIG Ensino); José Carlos Fernández Balado, Confederación Sindical Independente de Funcionarios- Ensino (CSIF- Ensino); Maica Couto, Sindicato de Traballadores/as do Ensino de Galiza (STEG).

O Ministerio de Igualdade “nega o mínimo recoñecemento do galego”, ao excluír dos Premios da Delegación do Gobierno contra a Violencia de Xénero a teses doctorais sobre violencia contra a muller (ligazón á convocatoria) os traballos que foran presentados en calquera lingua oficial do Estado, diferente do castelán. “De tal xeito que unha tese en lingua galega ficaría automaticamente excluída dun premio dotado con até 3000 euros, sen chegar a ser valorada a súa calidade”, denuncia Marcos Maceira, presidente da Mesa.

“Esta situación”, recorda Maceira, “engádese a casos anteriores de discriminación por parte doutros ministerios, como os Premios Arquímedes ou a denegación de bolsas de estudos por parte do Ministerio de Educación, por achegar certificados de estudos en galego”. O goberno español nega, deste xeito, a liberdade de utilizar o galego nos traballos científicos. A Mesa exíxelle ao goberno do Estado que “depoña a actitude de desprezo ás linguas oficiais diferentes do castelán” e que actúe para garantir a posibilidade de uso. “Unha posibilidade”, salienta, “vetada a través das máis de 500 disposicións legais como a convocatoria deste premio”.

Queremos Galego realizou esta mañá en Compotela unha ofrenda floral diante da estatua homenaxe de Carvalho Calero, onde representantes da entidade deron lectura do manifesto do Día das Letras 2020. Participaron na lectura Ana Rodiño (da CIG), Ana Pontón (do BNG), Mercedes Espiño (da AC O Galo – Federación Galiza Cultura), Anna R. Figueiredo (da AELG), Patricia Varela (da AS-PG) e Marcos Maceira, voceiro de Queremos Galego e presidente da Mesa pola Normalización.

Maceira recordou como Carvalho Calero se preguntaba, en 1983, sobre a lingua propia de Galiza, “se ningén ten o deber de coñecé-la nen de estudá-la, por que se chama língua oficial? Porque podo usá-la, se quero, perante as autoridades autonómicas?. “Segundo tal criterio”, aseguraba o mestre, “na práctica o galego seria unha língua para obxectores de conciéncia. O galego seria no seu uso unha obxección de conciencia. Asi como aos secuaces de certas seitas relixiosas se lles dispensa do uso de armas, asi os secuaces da seita galeguista se lles dispensaria o uso da língua estatal”.

“En 2020”, recorda o voceiro de Queremos Galego, “a nosa lingua continúa a ser lingua de obxectores”. E detalla que menos do 5% das sentenzas son na nosa lingua, sen requisito de coñecemento do galego na xustiza ou na Administración xeral do Estado; menos do 1% dos seguros; só hai un xornal impreso en galego e só o 4% da oferta televisiva é na nosa lingua, sen opción a lexendaxe e sen dobraxe. “Menos do 8% das aulas en infantil son en galego”, afirma, “co resultado de que o 25% das e dos menores de 15 anos din non saber falar a nosa lingua, a súa lingua”.

“Non precisamos consecións amábeis”, denuncia, “precisamos liberdade plena para vivirmos en galego, sempre e en todo lugar. Dereito e deberes correspondentes. A lingua é reflexo do que somos como pobo e da nosa situación. Por iso precisamos do galego, para avanzarmos no desenvolvemento social, económico e cultural”. “Precisamos do galego”, remata, “porque o galego é xustiza, é igualdade e é cohesión social”.

Compostela, 15 de maio de 2020.- A cantora Uxía súmase á campaña do Día das Letras da plataforma cidadá Queremos Galego coa estrea na rede dun videoclipcolectivo interxeracional no que musica xunto ao brasilego Sérgio Tannus o poema “A fala” de Manuel María, que representa un canto de esperanza, de forza e de resistencia da nosa lingua, coa convicción da victoria da súa normalización. Queremos Galego anima a sociedade a saír á xanela, o vindeiro 17 de maio, ás 13h e cantar este “A fala” como unha acción máis do desconfinamento da nosa lingua, xunto coa exposición en xanelas e varandas da bandeira galega e de cartaces co lema Precisamos do galego: xustiza, igualdade e cohesión como os que a plataforma ofrece desde a súa web, listos para descargar e imprimir en difetentes formatos.

A plataforma cidadá, composta por máis de 600 entidades, estende o convite a todas as persoas que queren a Galiza e que saben que a lingua nos fai ser e existir como pobo, advertindo que “a súa normalización é necesaria para os avances sociais e democráticos”. As persoas usuarias das redes sociais poden participar partillando mensaxes escritas, vídeos, fotografías ou audios coas etiquetas #PrecisamosDoGalego #QueremosGalego #Eufalogalego.

Uxía conta ao seu carón, neste novo vídeo musical, con voces femeninas emerxentes da nosa música tradicional que aportan frescura e enerxía: Tanxugueiras e Faia. No vídeo participan, ademáis, representantes do mundo do ensino e unha morea de axentes culturais de distintas disciplinas comprometidos coa lingua e coa nosa cultura, como Carlos Blanco, Rosalía Fernández Rial, Areta Bolado (A Panadaría), Patricia Vázquez, Mónica Caamaño, Lois Pérez, Tatán R. Cunha, Eladio Santos, Xoán Curiel ou Magín Blanco, aos que se unen artistas de Portugal, Brasil e Mozambique como Chico César, Ceumar ou Tinoca Zimba (Timbila Muzimba) nunha clara vocación de conexión coa lusofonía, como non podía ser de outro xeito no ano adicado a Carvalho Calero, firme defensor da lingua galega internacional. O tema orixinal, que cobrou unha nova vida ao engadirse coros e algúns instrumentos nestes días de confinamento, foi gravado en primeira instancia no auditorio da Casa-Museo do autor do poeta en Outeiro de Rei en 2015 no aniversario do seu nacemento, e está recollido no libro-disco Uxía canta a Manuel María (Fundación Manuel María, 2016).

A Mesa exíxelle ao Partido Popular que deixe de traballar pola completa desaparición da nosa lingua, despois de que o PP da Coruña reclamase que o galego non sexa lingua vehicular nas escolas infantís municipais da cidade. “Se o que queren é eliminar a liberdade de utilización plena e a posibilidade dun mínimo coñecemento da nosa lingua”, advirte o presidente da entidade, Marcos Maceira, “deben dicilo con claridade, explicando as razón dese desprezo pola lingua de Galiza e deixar de empregar argumentos falsos para facer valer unha posición que só indica desprezo absoluto polos galegos e polas galegas e pola súa lingua”.

A entidade de defensa da lingua manifesta os seus parabéns ao concello da Coruña, por facer uso das súas competencias e incidir na necesidade de o galego ser a lingua vehicular nas escolas infantís municipais e espera que esta iniciativa sexa recollida polo conxunto de concellos de Galiza. Lembran que, no último estudo que realizou sobre a educación no curso 16/17, o 89,19% dos centros da cidade empregaba moi maioritariamente ou exclusivamente o castelán como lingua de aprendizaxe. Pola contra, os centros que declaraban empregar maioritariamente o galego como lingua de aprendizaxe eran o 2,70%. Só un 8,11% dos centros, dicía equiparar o emprego de ambas as linguas.

“A exclusión do galego froito da política de eliminación promovida polo PP desde 2009, con Alberte Núez Feixoo como presidente, e que agora pretende reimpulsar o PP da Coruña”, denuncia Maceira, “foi de especial virulencia nas etapas infantís e nos espazos de lecer”. Outro estudo da Mesa sobre a programación televisiva indica como os contidos específicos en galego para o público infantl e xuvenil se cinguen ao 4,6% do total na programación diaria e cae ao 2,7% na fin de semana. Mentres, só o 0,6% dos xogos e xoguetes que se encontran no mercado teñen opción de galego, segundo o informe publicado ao respecto.

O propio IGE indicou recentemente que o 24% dos menores de 15 anos din ser incapces de falr galego. “Esta é a situación á que levou o idioma de Galiza a última década de agresión desde os poderes públicos que teñen a obriga de promover o galego”, asegura o presidente da Mesa, “incluído o Concello da Coruña”. “Esta situación alertou tanto ao comité de expertos para a Carta Europea das lingua rexionais e minorizdas do Consello de Europa como ao propio Comité de Ministros”, remata, “que indicou expresamente que as restricción ao ensino de galego en Galiza deben ser eliminadas”.